Canshuuraha: 2 dal ayaa laga saaray liiska awoodaha wadashaqeyn la'aanta, 5 waxay la kulmaan ballanqaadyo

Ka saarida Isutaga Imaaraatka Carabta (UAE) iyo Jasiiradaha Marshall jasiiradaha midowga yurub ee wadashaqeyn la aanta ujeedooyinka canshuuraha liisaska 10ka Oktoobar, 2019, iyo ka saaristaan waxaa isku raacay dhamaan xubnaha Golaha EU. Intaa waxaa sii dheer, xukunno dhowr ah oo ay ku jiraan Albania, Costa Rico, Mauritius, Serbia, iyo Switzerland ayaa lagu ogaadey inay fulinayaan dhammaan ballanqaadyada ku saabsan mowduuca iskaashiga canshuuraha.

Dhamaadka 2018, labada maamul, UAE iyo Jasiiradaha Marshall waxay sameeyeen wax ka beddelka lagama maarmaanka u ah si loo gaaro ballanqaadyadii ay sameeyeen ee ahaa inay hagaajiyaan qaab-dhismeedkooda siyaasadeed ee canshuuraha iyagoo soo bandhigaya Shuruudaha Maadooyinka Dhaqaalaha. Natiija ahaan, Imaaraatka ayaa laga reebay liiska madow ee Midowga Yurub maadaama uu hadda u hoggaansamayo dhammaan ballanqaadyada iskaashiga canshuuraha. Dhinaca kale, go'aanka Golaha Midowga Yurub ee Jasiiradaha Marshall waa inuu ka guuro lifaaqa I ee gabagabada una raaciyo lifaaqa II si loola socdo kormeero dheeraad ah oo ku saabsan ballanqaadyada maamulka ee la xiriira mowduuca la codsaday ee macluumaadka isdhaafsiga. Go'aankan waxaa la gaadhay kadib markii xeerka anshaxa ee Goluhu sugayo natiijada dib u eegista ee Golaha Caalamiga ah ee OECD ee daahfurnaanta iyo isdhaafsiga macluumaadka.

Maamulada kale sida Albania, Costa Rico, Mauritius, Serbia iyo Switzerland waxay hirgeliyeen dhammaan wax ka beddelka lagama maarmaanka u ah u hoggaansamida mabaadi'da maamul wanaagga canshuuraha ee EU, ka hor waqtigii loogu talagalay. Sidaa darteed, awoodahaas waxaa laga saari doonaa lifaaqa II ee gabagabada marka la eego go'aanka Golaha Midowga Yurub.

Intaa waxaa dheer, Goluhu wuxuu kaloo dib u eegay xaaladda maamullada ka dambeeya dhammaadka "2 ka mid ah 3" marka laga reebo shuruudaha daah-furnaanta canshuuraha Juun 30, 2019. Ka-reebitaankan waxaa la bixiyaa markii waddammadu ku guuldareysteen inay u hoggaansamaan kaliya 1 ee 3-da shuruud hoosaad ee daahfurnaanta canshuuraha kuma qornaan doonaan lifaaqa 1aad. Gunaanadku wuxuu yahay in dhamaan awoodaha ay khuseyso ay la kulmeen seddex shuruudaha daahfurnaanta canshuuraha ee Midowga Yurub. Gaar ahaan xaaladda Mareykanka ee khuseysa, Goluhu wuxuu la gaaray heshiis ah in shabakadda Mareykanka ee isku-dhaafsiga macluumaadka is-weydaarsiga ay ku filan tahay inay ballaariso dhammaan Dowladaha xubnaha ka ah EU, si wax ku ool ah loogu oggolaado is-weydaarsiga macluumaadka marka la codsado iyo is-weydaarsiga macluumaadka si toos ah heerarka caalamiga ah iyo baahiyaha u dhigma ee labada dhinac.

Intaa waxaa sii dheer, Golaha Midowga Yurub wuxuu ansaxiyaa cusbooneysiin dheeri ah ee lifaaqa II iyo hagitaan ku saabsan nidaamyada ka-dhaafitaanka dakhliga ee ka yimaada dalalka shisheeye. Tani waxaa xustay Golaha ECOFIN bishii Maarso 12, 2019, iyadoo walaac laga qabo in la beddelo nidaamyada canshuuraha ee mudnaanta leh ee ka imanaya nidaamyada kale ee leh saameyn isku mid ah maamullada qaarkood.

Waxaa la aasaasay bishii Diseembar 2017 iyada oo ujeedadu tahay ka qayb qaadashada dadaallada socda ee lagu mamnuucayo ka fogaanshaha canshuuraha iyadoo lagu dhiirrigelinayo mabaadi'da maamul wanaagga sida canshuuraha caddaaladda, daahfurnaanta canshuuraha ama heerarka caalamiga ah ee ka dhanka ah wareejinta macaashka iyo nabaad-guurka saldhigga canshuuraha. Goluhu wuxuu ansaxiyay Golaha EU, gabagabada waxay ka kooban tahay 2 lifaaqyo oo liistada ay ku lifaaqan tahay lifaaqa koowaad halka lifaaqa labaad uu ka kooban yahay xukummada oo ku howlan ballanqaadyo ku filan oo dib loogu habeynayo siyaasadooda canshuuraha iyo dib u habeynta awoodaha kale ee maamulka ayaa hadda waxaa kormeeraya Golaha nambarka anshaxa kooxda ee canshuuraha ganacsiga.

Sagaalka maamul goboleed ee haray ee ku jira liiska awoodaha iskaashi waa US Virgin Islands, Fiji, Samo, Oman, Belize, Guam, American Samoa, Vanuatu, Trinidad iyo Tobago.

Nidaam firfircoon ayaa loo adeegsadaa in lagu sharaxo shaqada ka socota liiska EU-da ee awoodaha iskaashatooyinka iyada oo Goluhu uu sii wado dib-u-eegista iyo cusbooneysiinta liiska si joogto ah sanadka 2019. Isla mar ahaantaana, Goluhu wuxuu sameeyay codsi ah in hanaan xasilloon laga bilaabo laga bilaabo 2020 (laba cusbooneysiin sanadkiiba).

(Xigasho: Golaha Yurub. Golaha Midowga Yurub)

Akhri wax dheeraad ah

• Canshuuraha UAE
• Abuuritaanka shirkadda badda ee UAE